بسياري از دوستان
عزيز خواستار بيان شيوه صحيح و رايج تدوين و ارائه مقالات علمي بودند . بدين منظور
روشي رايج كه غالبا جهت تدوين مقالات علمي مورد استفاده قرار مي گيرد را به حضور
شما عزيزان معرفي مي نماييم.
اولين گام در تهيه يك مقاله علمي توجه به محتوا و الزاماتي است كه در تهيه مقاله بايد مورد توجه قرار گيرد. مثلا چنانچه شما براي يك همايش علمي مقاله را تدوين مي نماييد لازم است به موارد زير توجه نماييد:
# مقاله يكي از محورهاي همايش را پوشش دهد
# مقاله در چارچوب پيشنهاد اوليه و با رعايت مفاد شيوه‌نامه و به صورت صريح و شفاف ارائه شود
# مقاله قبلا در نشريات داخلي و خارجي يا مجموعه مقالات به چاپ نرسيده و به طور همزمان براي موارد مشابه ارسال نشده باشد
# مقاله از روش مطلوب برخوردار بوده و چگونگي تبيين موضوع نيز به خوبي مشخص شود
# به طور مشخص در ادبيات مقاله ازآخرين نظريه‌ها و ديدگاه‌هاي علمي وآكادميك راجع به موضوع استفاده شود
# .محقق در تهيه و تدوين مقاله صرفاً به توليد مباني نظري و ادبيات موضوع اكتفا نكند و ارائه راهكارهاي عملي را مدنظر قرار دهد
# محقق بر پيوند راهكارهاي ارائه شده در راستاي تبيين انتظارات مورد نظر اقدام به تهيه و تدوين مقاله نمايد
# توجه نمودن به مطالعات كاربردي بگونه‌اي كه نتايج و خروجي بصورت ريز، روشن و شفاف باشد
# الزامات و پيشنهاداتي كه توسط كميته علمي ارايه خواهد شد، جزء لاينفك تنظيم مقاله بوده و محقق ملزم به رعايت آنها باشد
# ممكن است از شما خواسته شود كه : در صورت پذيرفته شدن مقاله، مالكيت معنوي مطالعات و مجموعه مستندات مربوط به آن به دبيرخانه همايش واگذار شود
البته ممكن است بعضي از شروط فوق جزئ الزامات نباشد يا موارد ديگري به اين الزامات اضافه گردد،كه بايد مورد توجه قرار دهيد.
دومين گام تدوين مقاله در ساختاري استاندارد مي باشد. اين ساختار از موارد ذيل تشكيل مي گردد:
عنوان مقاله
عنوان مقاله در بالاي صفحه به صورت وسط‌چين، نام و نام خانوادگي نويسنده يا
نويسندگان مقاله، رتبه علمي، نشاني الكترونيكي و شماره تماس به صورت چپ‌چين قرار
گيرد.
چكيده
چكيده مقاله بايد بصورت چكيده تمام نما (Informative
Abstract) در 250- 300 كلمه به طور صريح، موضوع و نتيجه پژوهش انجام شده را مطرح
كند، يعني بيان كند چه كاري، چگونه و به چه منظور انجام شده
و چه نتيجه‌اي حاصل شده است، همچنين بيانگر تمام مطالب مهم و اساسي مقاله و نتايج
كيفي و كمي مندرج در آن باشد.
كليدواژه:
حداكثر ده كلمه يا تركيب دو تا چهار كلمه‌اي كه موضوعات اصلي، فرعي و ساير
موضوعات مرتبط با مقاله را دسته‌بندي مي‌كنند، به عنوان كلمات كليدي انتخاب شوند.
ويژگيهاي مقدمه
در مقدمه پس از عنوان كردن كليات موضوع مورد بحث، ابتدا خلاصهاي از تاريخچة
موضوع و كارهاي انجام شده به همراه ويژگيهاي آن كارها بيان ميشود. در ادامه،
تلاشي كه درمقاله و درتبيين كار انجام شده براي رفع كاستيهاي موجود، گشودن گره ها
يا حركت به سمت يافتههاي نو صورت گرفته است در يك يا دو پاراگراف توضيح داده
ميشود.
ويژگيهاي متن
مطالب اصلي در اين بخش درج ميشوند كه بايد شامل تعريف مفاهيم مورد نياز، طرح
مسأله و راه حل ارائه شده باشند. شكل‌ها، جدول‌ها و روابط رياضي بكار رفته در متن
همگي بايد مربوط به متن باشند و در متن از آنها استفاده شده و توضيح داده شده
باشند.
ويژگيهاي نتيجه
در اين بخش، نكات مهم دركار انجام شده به طور خلاصه مرور و نتايج برگرفته از آن
توضيح داده ميشود. سهم علمي مقاله (Contribution) بايد در بخش نتيجه مورد تصريح
واقع شود. هرگز عين مطالب چكيده در اين بخش آورده نشود. بخش نتيجه ميتواند به
كاربردهاي پژوهش انجام شده اشاره كند، نكات مبهم و قابل پژوهش جديد را مطرح كند،
ويا گسترش موضوع بحث را به زمينههاي ديگر پيشنهاد دهد.
قواعد نوشتاري
شيوايي و رسايي نوشتار در گرو ساده‌نويسي است. بهتر است تلاش شود از جملات رسا،
گويا و در حد امكان كوتاه استفاده شود. جداسازي اجزاي مختلف متن يك بخش با استفاده
از پارگراف‌بندي نيز كمك زيادي به رواني و سادگي فهم مطلب مي‌كند. در حد امكان سعي
شود براي كلمات غير فارسي از معادل فارسي استفاده شود، به ويژه در مواردي كه معادل
فارسي مصطلح و مفهوم است. براي لغات فني نيز تا آنجا كه ممكن است همين الگو پياده
شود. اگر ناچار بايد از كلمات انگليسي در متن گنجانده شود، فاصله كافي بين آنها و
كلمات فارسي درنظر گرفته شود.
ويژگيهاي كتابشناسي و ارجاع اسنادي
بصورت درون متني، بعد از هر نقل قولي (مستقيم يا غير مستقيم)، مشخصات
كتابشناختي مختصر آن با روش مولف- تاريخ در داخل پرانتز ذكر گردد.
*فهرست كامل منابع و مشخصات كتاب شناختي آنها در پايان
مقاله تحت عنوان كتابشناسي و به شيوه الفبايي حرف به حرف تنظيم گردد.
*در ارجاعات توضيحي و اطلاعي مقالات پس از پايان هر مطلبي كه نياز به توضيح بيشتر
يا اطلاع دهي بيشتر دارد، تك شماره ترتيبي در هر صفحه قرار مي گيرد و در ازاي هر تك
شماره، متناظر با آن در قسمت پانوشت (ارجاعات اطلاعي) و پي نوشت (ارجاعات توضيحي)
معادلهاي لاتين و يا توضيحات مورد نظر درج مي گردد.
ضمائم
موضوعات مرتبط با متن مقاله كه دريكي از گروه هاي زير قرار ميگيرند، در بخش ضمائم
آورده شوند:
*اثبات هاي رياضي يا عمليات رياضي طولاني،
*داده و اطلاعات نمونه (ها)ي مورد مطالعه (Case Study)، اطلاعات آماري و … چنانچه
طولاني باشند،
*نتايج كارهاي ديگران چنانچه نياز به تفصيل باشد،
*مجموعه تعاريف متغيرها و پارامترها، چنانچه طولاني بوده و در متن به انجام نرسيده
باشد.
*در مقالاتي كه از روش‌هاي كمي و ميداني استفاده شده لازم است پرسشنامه، داده‌ها و
يا خروجي نرم‌افزاري به ضميمه مقاله ارسال شود.
سومين گام تدوين مقاله توجه به قالب و فرمت درخواستي براي ارائه مقاله مي باشد. در اين مرحله ممكن است از شما خواسته شود كه مقاله خود را در ساختار خواصي مانند فايل ورد، فايل PDF و … ارائه دهيد. در صورتيكه توصيه خاصي در اين باب نشده باشد مي توانيد از الگوي زير استفاده كنيد:
نوع قلم مورد استفاده در تايپ مقاله
عنوان مقاله با فونتArial 15 Bold در بالاي صفحه بصورت وسط چين
نام نويسنده يا نويسندگان با فونتArial 12 Bold در زير عنوان مقاله بصورت راست چين
*عناوين بخشهاي اصلي با فونتArial 14 Bold و با فاصله از پارگراف قبلي
*عناوين بخشهاي فرعي باArial 13 Bold
*متن مقاله با فونتArial 13 يا Arial 14 با فاصله سطربندي 11 پوينت يا 8 ميليمتر و
20 تا 25 سطر در يك صفحه A4
البته اگر مقاله جنبه بين الملي نداشته باشد و جهت همايشهاي داخلي تدوين گردد ، بهتر است از فونتهاي رايج فارسي مانند : B Nazanin ، Zar و … استفاده نماييد
فرمت مقاله
مقاله حداكثر در تعداد صفحه مورد توصيه همايش مثلا 30
صفحه و قطع A4 بصورت تايپ شده تهيه وتنظيم شود.
*براي تايپ مقاله از 2000 يا2003 Microsoft Word در محيط XP استفاده شود.
*مقاله به زبان فارسي يا انگليسي نوشته شود و از نظر املايي و نگارشي به دقت تصحيح
گردد.
*مناسب بودن شكل‌ها، جدول‌ها و عبارات رياضي در درك بهتر مقاله نقش اساسي دارد.
توصيه اكيد آن است كه براي ايجاد آنها از قابليت‌هاي موجود در محيط Word استفاده
شود. جدول‌ها و شكل‌ها وسط‌چين باشند.
*فاصله خطوط از يكديگر Single باشد. بين عنوان هر بند و اولين سطر آن يك سطر و بين
انتهاي هر بند و شروع بند ديگر دو سطر فاصله باشد.
پانوشت و پي‌نوشت
پانوشتها و پي نوشتهاي فارسي راست چين و نسبت به متن اصلي با يك فونت كوچكتر و
پانوشتهاي لاتين چپ چين و با فونت Arial 11 تايپ شوند.
چهارمين گام تدوين مقاله توجه چگونگي فرآيند ارسال مقاله و پيگيري هاي مورد نياز، مي باشد . اين امر ممكن است شامل مراحل زير باشد :
نحوه ارسال مقالات
ممكن است مقالات را بصورت پستي يا الكترونيكي به مقدر مورد نظر
ارسال نماييد.
نحوه بررسي و پاسخگويي:
يكي از دغدغه هاي شركت كننده گان در همايشها و مجامع علمي،
چگونگي بررسي و سطح علمي تيمهاي نقد كننده است. اگر براي شما اين امر از اهميت خاصي
برخوردار مي باشد، بهتر است از قبل اطلاعاتي در اين خصوص كسب نماييد.
ارزيابي مقالات:
براي شما قطعا مهم خواهد بود كه پارامترهاي مورد نظر داوران چه
خواهد بود . مثلا ممكن است گفته شود :
مقالات متناسب با مولفه‌هاي كيفيت، نوآوري، استفاده منابع روزآمد، هماهنگي و انسجام مطالب، كاربردي بودن، تحليل محتوا و نتيجه‌گيري علمي و منطقي ارزيابي خواهد شد.
در ضمن متناسب با ارزيابي صورت پذيرفته از نويسنده يا نويسندگان مقالات به نحو مقتضي تقدير بعمل خواهد آمد.
لذا بهتر است به اين موارد دقيقا توجه نماييد.
گام آخر
آخرين مرحله توجه به زمان ارسال مقالات مي باشد.
در ادامه فايل PDF دوره آموزشي چگونگي تدوين مقالات علمي ازاز دكتر سلماسي عضو هيئت علمي دانشگاه شريف تقديم مي گردد كه اميدوارم مورد توجه واقع شود. منبع تهيه اين فايل سايت : آقاي محمد شمس مي باشد.
منابع :
سايت
قانون مديريت خدمات كشوري
سايت معارف
بلاك Mohammad Shams Javi's Blog
