دیمیتری اوانوویچ مندلیف

ديميتري اوانوويچ مندليف (Mandaliev) ، زير و رو کننده علم شيمي و فرزند يکي از مديران مدرسه محلي ، در ۷ فوريه ۱۸۳۴ در شهر توبولسک واقع در روسيه متولد شد.
● تولد مندليف
ديميتري اوانوويچ مندليف (Mandaliev) ، زير و رو کننده علم شيمي و فرزند يکي از مديران مدرسه محلي ، در ۷ فوريه ۱۸۳۴ در شهر توبولسک واقع در روسيه متولد شد.
● ورود به دنيي شيمي
وي در سال ۱۸۶۹ دکتر علوم و استاد شيمي دانشگاه شد و در همين سال ازدواج کرد. در ين هنگام ، فقط ۶۳ عنصر از نظر شيميدانها شناخته شده بود.

● قانون تناوبي
مندليف در ين فکر بود که خواص فيزيکي و شيمييي عناصر ، تابعي از جرم اتمي آنهاست. بدون قانون تناوبي نه پيش بيني خواص عناصر ناشناخته ميسر بود و نه به فقدان يا غيبت برخي از عناصر مي‌شد پي برد. کشف عناصر ، منوط به مشاهده و بررسي بود. بنابرين تنها ياري بخت ، مداومت و يا پيش داوري ، منجر به کشف عناصر جديد مي‌شد.

قانون تناوبي ، راه جديدي در ين زمينه گشود. منظور مندليف از ين جمله‌ها آن بود که در سير تاريخي شيمييي ، زمان حدس زدن وجود عناصر و پيشگويي خواص مهمشان فرا رسيده است. جدول تناوبي ، پيه‌ ي بري ين کار شد. حتي ساخت ين جدول نشان مي‌داد که در چه جاهيي مکان خالي باقي مي‌ماند که بيد بعدا” اشغال شود.

● چينش عناصر در جدول تناوبي
با آگاهي از خواص عناصر موجود در جوار ين مکانهي خالي ، مي‌شد خواص مهم عناصر ناشناس را تخمين زد و چند مشخصه مقداري آنها (جرمهي اتمي، چگالي ، نقطه ذوب ، و نقطه جوش و مانند آنها) را به کمک نتيجه گيري‌هي منطقي و چند محاسبه رياضي ساده ، تعيين کرد. ين مطالب نياز به تبحر کافي در شيمي داشت. مندليف از ين تبحر برخوردار بود که با ترکيب آن ، با تلاش علمي و اعتقاد به قانون تناوبي توانست پيشگوهي درخشاني درباره وجود و خواص چندين عنصر جديد را اريه دهد. بنابرين مطابق با ين فکر ، جدولي درست کرد و ۶۳ عنصر شناخته شده را به ترتيب جرم اتميشان در جدول قرار داد.
تعداد عناصر در سطرهي جدول يکي نبود، مثلاٌ سطر پنجم ۳۲ عنصر داشت، در حالي‌که سطر ششم فقط شامل ۶ عنصر بود. ولي عناصري که خواص آنها شبيه هم بود، در ين جدول نزديک هم قرار داشتند و بدين علت مقداري از خانه‌هي خالي ، متعلق به عناصري است که تا آن زمان شاخته نشده بود. وي ين نتيجه را در سال ۱۸۶۹ به جامعه شيمي روسيه تقديم کرد.
● ميزان استقبال از جدول مندليف در آن زمان
جدول مندليف که پيش بيني وجود ۹۲ عنصر را مي‌نمود، جز “لوتر ميز” که يک سال بعد از مندليف ، جدولي مشابه با جدول مندليف انتشار داده بود، طرفداري نداشت.
● پيش‌بيني‌هي مندليف در جهان علم
پيش‌بيني‌هي عجيب مندليف ، زمان درازي به صورت مثلهي موجود در همه کتابهي شيمي در آمده بود و کمتر کتاب شيمي وجود دارد که در آن ، از اکاآلومينيوم و اکابور و اکاسيليسيم ياد نشده باشد که بعدها پس از کشف به نامهي گاليوم، سکانديوم و ژرمانيوم ناميده شدند. در ميان سه عنصري که مندليف پيش بيني کرده بود اکاسيليسيوم بعد از سيرين کشف شد(۱۸۸۷) و کشف آن بيش از کشف دو عنصر ديگر ، مرهون ياري بخت و تصادف مساعد بود.
● تييد پيش‌گويي‌هي مندليف
در واقع ، کشف گاليوم توسط “بوابودران” (۱۸۷۵) مستقيماٌ توسط روشهي طيف سنجي‌اش بود و جداکردن سکانديوم توسط “نيلسون” و “کلو” (۱۸۷۹) مربوط به بررسي دقيق خاکهي نادر بود که در آن زمان اوج گرفته بود. اندک اندک همه پيش‌گويي‌هي مندليف تحقق يافتند. آخرين تييد در مورد وزن مخصوص سکانديوم فلزي بود.
در سال ۱۹۳۷ ، “فيشر” شيميدان آلماني ، موق به تهيه سکانديوم با درجه خلوص ۹۸% شد. وزن مخصوص آن ، ۳ گرم بر سانتي‌متر مکعب بود. ين دقيقاٌ همان رقمي است که مندليف پيش‌بيني کرده بود. در پييز سال ۱۸۷۹ “انگلس” کتاب جامعي بدست آورد که نويسندگانش “روسکو” و “شورلمر” بودند. در آن کتاب ، بري نخستين بار به پيشگويي آلومينيوم توسط مندليف و کشفش تحت تاثير نام گاليوم اشاره شده بود.
در مقاله ي که بعدها انگلس در کتابي هم نقل کرده است، اشاره به مطلب آن کتاب شيمي شده است و نتيجه گرفته است که: « مندليف با به کار بردن ناخودآگاه قانون تبديل کميت به کيفيت هگل ، واقيعت علمي را تحقق بخشيد که از نظر تهور ، فقط قابل قياس با کار “لوريه” در محاسبه مدار سياره ناشناخته نپتون بوده است. »
● شهرت جهاني مندليف
علاوه بر آنچه گفته شد، با اکتشاف آرگون در سال ۱۸۹۴ و هليوم و ينکه جدول مندليف وجود نيون و کريپتون و گزنون را پيش‌بيني نمود، جدول مندليف شهرت عجيب و فوق‌العاده ي کسب نمود. در آن سالها بود که تمامي آکادمي‌هي کشورهي جهان (غير از مملکت خويش) او را به عضويت دعوت نمودند.
● مرگ مندليف
مندليف دو دوم فوريه ۱۹۰۷ در ۷۳ سالگي در گذشت. به طوري که مي‌دانيم، از هنگامي که جدول مندليف بوجود آمد، خانه‌هي خالي آن ، يکي پس از ديگري با کشف عناصر پر مي‌شد و آخرين خانه خالي جدول ، در سال ۱۹۳۸ با کشف آکتنيوم در پاريس پر شد.

منبع : دانشجويان