هديه اى براى انسان هاى پنجاه هزار سال بعد

كئو (KEO) نام ماهواره اى است كه قرار است اين رويا را به حقيقت بدل كند. بشر هميشه در اين فكر بوده است كه آيا موجودات هوشمند ديگرى در عالم وجود دارند يا نه و هميشه در فكر فرستادن پيام ها و نشانه هايى براى موجودات هوشمند آن سوى كيهان بوده است، اما كمتر كسى به فكر زمينى هاى چند هزار سال بعد بوده است. ژان مارك فيليپ دانشمند فرانسوى و مبتكر طرح كئو از آن دسته افرادى است كه پيشرفت هاى علم و تكنولوژى را از ديدگاه انسانى نگاه مى كند. كئو ماهواره كوچكى است كه قرار است حامل پيام انسان هاى معاصر به انسان هاى پنجاه هزار سال بعد باشد. تك تك ساكنان زمين مى توانند براى نوادگان خود نامه بنويسند؛ از كودك و پير و جوان و فقير و ثروتمند و هر كس با زبان مادرى خودش. كئو اين ظرفيت را دارد كه از هر شش ميليارد نفر ساكن اين سياره، نامه اى حداكثر چهار صفحه اى شامل شش هزار حرف (كه تقريباً ۹۰۰ كلمه است) با خود حمل كند. اين نامه ها به آنها كمك خواهد كرد تا از فرهنگ و تمدن پيشينيان خود مطلع شوند و زمين را در پنجاه هزار سال قبل تصور كنند.

 كئو ماهواره اى كروى است كه با قطر هشتاد سانتى متر در مدارى در ارتفاع ۱۸۰۰ كيلومتر از سطح زمين، به دور زمين خواهد چرخيد و پس از پنجاه سال، همراه با اطلاعاتى كه درونش ذخيره شده به زمين برخواهد گشت. اين اطلاعات يعنى همان نامه ها، بر روى دى وى دى هايى از جنس شيشه هاى مقاوم در برابر اشعه ذخيره مى شود. دى وى دى ها طورى ساخته شده اند كه در برابر حرارت و پرتوهاى كيهانى و پرتوهاى ناشى از انفجارهاى هسته اى مقاوم هستند و اطلاعاتشان آسيبى نمى بينند، اما كسانى كه كئو را پيدا مى كنند چطور مى فهمند كه دى وى دى ها حاوى چه اطلاعاتى هستند؟ سازندگان نمى توانند دستگاه دى وى دى خوان را داخل ماهواره قرار دهند، چرا كه اندازه اش بزرگ است و معلوم نيست اين سفر پنجاه هزارساله را سالم پشت سر بگذارد. اما سازندگان، راهنماى ساخت دستگاه دى وى دى خوان را براى كاشفان اين هديه فضايى، درون ماهواره قرار خواهند داد تا با ساختن آن بتوانند اطلاعات را بخوانند. يكى ديگر از اين فعاليت ها ارسال پيام هايى از طريق راديوتلسكوپ ها است تا شايد در زمانى نامعلوم موجودى در آن سوى كيهان آن را دريافت كند.

كئو حاوى الماسى است كه نقشه دى ان اى انسان بر روى آن حك شده است و داخل آن قطره اى از خون انسان، نمونه اى از آب دريا، نمونه اى از هواى جو و همچنين خاك زمين قرار دارد. به جز اين اطلاعات، عكس هايى از مردمان تمامى اقوام و فرهنگ ها و دايره المعارفى شامل تمامى دانش بشرى با نام كتابخانه اسكندريه داخل ماهواره گذاشته خواهد شد. براى آگاهى كاشفان آينده ماهواره، از زمان آغاز سفر يك ساعت نجومى در آن مى گذارند. كروى بودن شكل ماهواره هم دست سازندگان را براى كشيدن نقشه كره زمين، بر روى آن باز گذاشته است. كئو به جز يك قسمت مركزى كروى شكل، دو صفحه خورشيدى بال مانند دارد كه از يك آلياژ حافظه دار ساخته شده است. يعنى با هرگونه تغيير شكل، دوباره به شكل اوليه برمى گردد. (و اين ويژگى باعث مى شود كه با قرار گرفتن متناوب در سايه زمين و نور خورشيد درست مانند بال عمل كند و انرژى حركتى ماهواره را براى ماندن در مدار زمين تامين كند، اما اين بال ها پس از چند سال از ماهواره جدا مى شوند و از آن به بعد به دليل نبودن منبع انرژى، ماهواره ديگر در همان مدار قبلى نمى ماند و به تدريج به مدارهاى پايين تر مى آيد.) در واقع ماهواره به سمت زمين سقوط مى كند. اين سقوط به طور مارپيچى انجام مى شود و طبق محاسبات انجام شده پس از پنجاه هزار سال به زمين مى رسد. وقتى كئو به جو زمين رسيد، با ايجاد شفق مصنوعى كه شبيه شفق قطبى است، ساكنان زمين را از فرود خود مطلع مى كند. سطح داخلى ماهواره طورى ساخته شده است كه در برابر حرارت و شوك ناشى از برخورد با جو زمين مقاوم باشد. ضمن اينكه اين ماهواره آنقدر سبك طراحى شده است كه اگر روى سطح آب فرود بيايد، غرق نمى شود. پوسته ماهواره هم از جنس تيتانيوم و تنگستن است تا از خطرات احتمالى در طول اين همه سال محافظت شود. سعى نكنيد با كنار هم چيدن كلماتى كه با اين حروف شروع مى شوند، KEO را كشف رمز كنيد و معنى اين كلمه عجيب را كه شايد هم يك عبارت چندكلمه اى باشد پيدا كنيد. كئو مخفف هيچ چيز نيست و هيچ معنايى ندارد، اما با دقت و مطالعه زياد براى اين ماهواره انتخاب شده است. پژوهشگران زيادى در طرح كئو درگير هستند و تعدادى از آنها زبان شناسانى هستند كه با تحقيق بر روى زبان هاى زنده دنيا به اين نتيجه رسيده اند كه حروف اين كلمه از تمام حروف ديگر در زبان هاى بشر بيشتر استفاده مى شود و در ضمن در تمامى زبان ها همين طور «كئو» تلفظ مى شود.

كار جالب ديگرى كه انجام شده اين است كه چند حرف در كنار هم احياناً معناى بدى در هيچ كدام از زبان ها ندهد. جالب است بدانيد كه اين واژه در چند زبان داراى معنا نيز هست، مثلاً در زبان سنگالى به معنى «سفر خوبى داشته باشيد» و در زبان تايوانى اسم خاص زنانه و در يك زبان آسيايى به معناى «الماس» است.
حالا به فرض كه براى انسان هاى آينده هم نامه نوشتيم، اصلاً كه چه بشود؟ يونسكو كئو را طرح منتخب قرن ۲۱ نام گذارى كرده و يكى از برنامه هايش اين است كه اين طرح به درد انسان هاى امروز هم بخورد. يونسكو در اهدافش براى حمايت از اين طرح، به جنبه آموزشى آن اشاره كرده است كه يكى از اهداف آن دانش آموزان تمامى كشورهاى دنيا هستند. با كمك و علاقه مندى معلمان، دانش آموزان مى توانند نامه هاى خود را براى انسان هاى آينده بنويسند و از اين راه خلاقيت خود را پرورش دهند و مطالب جديدى ياد بگيرند. «نامه اى براى انسان هاى پانصد قرن ديگر» از بهترين موضوعات انشايى است كه مى شود به دانش آموزان داد، به اين ترتيب پدر و مادران آنها هم با اين طرح آشنا مى شوند.

حتى فكرش هم مو بر تن آدم سيخ مى كند؛ پنجاه هزار سال بعد!! ما حتى نمى توانيم دويست سال ديگر را تصور كنيم، چه برسد به اينكه براى آدم هاى پنجاه هزار سال بعد نامه بنويسيم و بگوييم ما در اين روزگار حالمان خوب است و فقط نگران آنها هستيم. اما انتخاب اين عدد هم براى خودش حكايتى دارد. مى دانيد پنجاه هزار سال قبل در زمين چه خبر بوده است؟ اين تاريخ به زمانى برمى گردد كه انسان هاى اوليه نقش هاى ديوار غارها را براى ما به يادگار گذاشته اند. درست مثل ما كه براى آيندگان خود كئو را به يادگار مى گذاريم. انسان هاى آينده از ما خوش شانس تر خواهندبود، چرا كه ما اكنون اطلاعات كاملى در مورد آن غارنشينان نداريم و همه چيز را از روى شواهد و قراين فهميده ايم.

آنها نامه هاى ما را خواهند خواند و تصاوير ما را خواهند ديد. ما به نوادگان پانصد قرن بعدمان اين شانس را مى دهيم تا بفهمند پنجاه هزار سال گذر زمان چه معنايى دارد؛ چيزى كه خودمان هم آرزوى دانستنش را داريم. اما آيا نوادگان ما پيغام هايى را كه ما برايشان گذاشته ايم خواهند خواند؟ آيا اصلاً نژاد بشر در پنجاه هزار سال هنوز هم وجود خواهد داشت؟ ما هيچ وقت اين چيزها را نخواهيم فهميد، اما براى كسى كه دوست دارد نامه اى براى ۱۵۰۰ نسل بعد بفرستد، كئو تنها وسيله اى است كه ممكن است اين كار را انجام دهد. اين اولين بار نيست كه انسان پيغام هايى را براى ديگر موجودات مى فرستد. در سفرهاى فضايى يكى از مهمترين آرزوهاى بشر، ارتباط برقرار كردن با موجودات هوشمند ديگر است. براى همين در فضاپيماهايى كه به اعماق فضا و خارج از منظومه شمسى فرستاده شده اند مثل «ويجر ۱ و ۲» نشانه ها و پيام هايى براى موجودات هوشمندى كه احتمالاً اين فضاپيماها را پيدا مى كنند، فرستاده شد.

 يكى ديگر از اين فعاليت ها ارسال پيام هايى از طريق راديوتلسكوپ ها است تا شايد در زمان نامعلوم موجودى در آن سوى كيهان آن را دريافت كند، اما در مورد زمينى هاى آينده هم كئو اولين كپسول زمان نبوده است. اولين كپسول زمان توسط شركت «وستينگ هاوس» براى نمايشگاه بين المللى نيويورك ساخته شد. آنها اين كپسول را كه حاوى وقايع تاريخى، آمار، پيام ها و نماد مشهور آن روزگار بود، در سال ۱۹۳۹ در محوطه نمايشگاه دفن كردند تا پنج هزار سال بعد با حفارى از زير خاك بيرون بيايد.

منبع : ميثم كريم پور            روزنامه شرق